Geneza prawa rzymskiego – periodyzacja i znaczenie

W pierwszej części artykułu związanej z genezą prawa rzymskiego skupiliśmy się na definicji owej gałęzi i jej znaczeniu w poszczególnych obszarach nauk prawniczych oraz historii. Ponadto zaprezentowaliśmy chronologię prawa rzymskiego z uwzględnieniem skonkretyzowanych ram czasowych. Najważniejszym rozdziałem w tejże chronologii okazał się być okres klasyczny nad którym pochylimy się w dzisiejszym artykule. Zapraszamy do lektury!

Okres klasyczny w prawie rzymskim

Oczywiście kluczowym aspektem dla systemu prawa rzymskiego w okresie klasycznym były uchwały senatu. Instytucja ta znana była już od czasów Rzymu królewskiego. Wtedy był to organ o charakterze doradczym, który nie posiada kompetencji ustawodawczych. Rola senatu zmieniła się jednak w okresie republiki – władza została poszerzona o auctoritas patrum, czyli zatwierdzenie ustaw zgromadzenia ludowego. W praktyce rola tegoż organu zaczęła rosnąć – momentem przełomowym okazała się debiutancka uchwała S. C Silanianum z 10 roku naszej ery.
Demokratyczny charakter senatu był uniemożliwiony od fundamentów, bowiem jego skład ustalał sam cesarz, który ponadto mógł wydawać dekrety, mandaty edykty,, reskrypty oraz konstytucje cesarskie. W teorii zatem cała władza prawodawcza należała do cesarza, który bazował przede wszystkim na opiniach gremium uczonych – prawników, historyków, a nawet filozofów. Ci stanowiąc organ doradczy odznaczani byli funkcją ius publice respondenci. Był to przywilej nadawany prawnikom odgórnie, a ich komentarze miały wówczas moc wiążącą dla właściwych organów państwa.

Prawo rzymskie i jego znaczenie

Prawo rzymskie odegrało ogromną rolę w tworzeniu prawa współczesnego – zwłaszcza kodeksów cywilnych. Aktualnie wszystkie systemy prawa europejskiego w mniejszym, bądź większym stopniu na tradycji tego prawa. Ważny dla podtrzymania owej tradycji był późniejszy kodeks napoleoński oraz podwaliny common law. Współcześni historycy i badacze podkreślają, że największym osiągnięciem prawa rzymskiego było odróżnienie własności od posiadania. Do innych ważnych osiągnięć zaliczamy podział prawa na względne i bezwzględne, podział odpowiedzialności odszkodowawczej na kontraktową i deliktową, a także wykształcenie podstawowych kontraktów.